کمبود ویتامین کا در بزرگسالان نادر است اما در نوزادان اتفاق میافتد. اصلیترین علامت کمبود ویتامین کا خونریزی شدید در اثر عدم تشکیل لخته خون است.
در این مقاله به نقش ویتامین کا در بدن و علائم و درمان کمبود آن می پردازیم.
ویتامین کا یا K چیست؟
ویتامین کا دو نوع دارد.
نوع اول ویتامین کا-۱ یا فیلوکوئینون نام دارد و در گیاهان، مانند اسفناج و کلم، یافت می شود.
نوع دوم ویتامین کا-۲ یا منوکینون است که به صورت طبیعی در مجاری روده تولید می شود.
ویتامین کا-۱ و کا-۲ پروتئینی تولید می کنند که به انعقاد خون کمک می کند. تشکیل لخته خون یا انعقاد خون مانع از خونریزی شدید داخلی یا خارجی می شود.
با اینکه کمبود ویتامین کا نادر است، کمبود آن باعث می شود بدن فرد نتواند پروتئین کافی برای انعقاد خون را تولید کند. درنتیجه، فرد دچار خونریزی شدید می شود.
اکثر بزرگسالان ذخیره ی کافی ویتامین کا را از طریق غذا و تولید طبیعی بدن تامین می کنند.
بعضی داروها و بیماری های خاص تولید ویتامین کا را کاهش می دهد و مانع از جذب می شود یعنی بزرگسال دچار کمبود ویتامین کا خواهد شد.
با اینحال، احتمال کمبود ویتامین کا در نوزادان بیشتر است. به این وضعیت خونریزی ناشی از کمبود ویتامین کا یا VKDB می گویند.
کمبود ویتامین K در چه افرادی رخ می دهد؟
در حالی که کمبود ویتامین K در بزرگسالان غیرمعمول است، اما اگر فرد یکی از شرایط زیر را داشته باشد، خطر کمبود ویتامین K در او بالاست:
ابتلا به بیماری که بر هضم و جذب مواد غذایی توسط دستگاه گوارش اثر بگذارد، مانند بیماری کرون یا ﺳﻠﻴﺎک ﻓﻌﺎل
مصرف داروهایی که در جذب ویتامین K تداخل ایجاد می‌کنند
سوء تغذیه شدید
مصرف زیاد الکل
در این موارد، پزشک ممکن است که مصرف مکمل‌های ویتامین K را به شخص توصیه کند.
همچنین استفاده از ویتامین K برای سرطان، تهوع صبحگاهی، رگ‌های عنکبوتی و سایر بیماری‌ها هنوز به لحاظ علمی به اثبات نرسیده است.
میزان مصرف ویتامین K
میزان توصیه شده برای مصرف ویتامین K از طریق مواد غذایی و سایر منابع به شرح زیر است. لازم به ذکر است که اکثر افراد از طریق غذا، میزان کافی ویتامین K را دریافت می‌کنند.
هیچ عوارض جانبی از مصرف مقادیر ویتامین K موجود در مواد غذایی یا مکمل‌ها مشاهده نشده است. با این حال، همچنان نمی‌توان خطر مصرف دوز بالای ویتامین K را به طور قطع رد کرد. اما پژوهشگران حداکثر میزان ایمن مصرف ویتامین K را مشخص نکرده‌اند.
بهترین منابع غذایی ویتامین K
منابع غذایی سرشار از ویتامین K عبارتند از:
سبزیجاتی مانند اسفناج، مارچوبه و کلم بروکلی
حبوبات مانند دانه سویا دن خود را تامین کنید که عبارتند از:
تخم‌مرغ
توت‌فرنگی
گوشت همچون جگر
خطرات مصرف ویتامین K
عوارض جانبی مصرف ویتامین K به صورت خوراکی در دوزهای توصیه شده نادر است.
تداخل: بسیاری از داروها می‌توانند موجب تداخل در اثر ویتامین K شوند. این داروها شامل داروهای ضد اسید معده، رقیق‌کننده خون، داروهای آنتی‌بیوتیک، آسپرین و داروهای ضد سرطان، تشنج، کلسترول بالا و سایر بیماری‌ها هستند.
خطرات: مصرف خودسرانه مکمل‌های ویتامین K اصلا توصیه نمی‌شود. افرادی که داروی وارفارین را برای مشکلات قلبی، اختلالات لخته شدن خون یا سایر بیماری‌ها مصرف می‌کنند، باید به دقت میزان مصرف ویتامین K از طریق مواد غذایی را کنترل کنند. همچنین بدون توصیه پزشک نباید مکمل‌های ویتامین K را مصرف کنند.
علائم کمبود ویتامین K
علامت اصلی کمبود ویتامین K، خونریزی شدید است. دقت داشته باشید که خونریزی ممکن است در نواحی از بدن به غیر از محل بریدگی یا زخم به وجود بیاید. خونریزی همچنین ممکن است در صورتی مشخص شود که فرد:
به راحتی دچار کبودی شود
در زیر ناخن لخته‌های کوچک خون به وجود بیاید
خونریزی در غشاهای مخاطی که در امتداد پوست قرار دارند
مدفوع تیره و قیر مانند و حاوی مقادیری خون
پزشک در نوزدان در صورتی کمبود ویتامین K را تشخیص می‌دهد که:
خونریزی از بند ناف
خونریزی در پوست، بینی، دستگاه گوارشی یا سایر نواحی
در صورت ختنه شدن کودک، خونریزی در آلت تناسلی
خونریزی ناگهانی مغزی که بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است.
